Waar is de discussie gebleven?
December is een week oud. Pakjesavond is gevierd en de cadeautjes zijn uitgedeeld. De Sint en zijn pieten zijn huiswaarts gekeerd. Niet onbegrijpelijk. Na toch al een spannende en tumultueuze periode in ons land werden Sinterklaas en twee zwarte pieten op 5 december in Den Haag uitgescholden en belaagd door een groepje jongeren. Het was het zoveelste incident.
Met het vertrek van Sinterklaas en zijn gevolg, komt de jaarlijkse pietendiscussie weer stilletjes tot een voorlopig staakt-het-vuren, doen we die behoedzaam in een fles, doen de kurk en het etiket erop en plaatsen hem op de bewaarplank om verder te laten rijpen. Wedden dat volgend jaar, bij het verschijnen van de eerste kruidnoten in de supermarkt, een activist het waagt de fles als eerste van de plank te pakken, er fanatiek overheen wrijft en de geest uit de fles bevrijd. Leve de discussie van blinde emotie en het gesprek zonder naar elkaar te willen luisteren. Behalve het ‘onschuldige kinderfeest’ is de bijbehorende nationale hysterie namelijk ook traditie geworden. En traditie, ook al lijkt de racistische tint ervan net zo donker als de huidskleur van Zwarte Piet, die willen we zonder enige beweging en met onze hakken stevig in het zand in stand houden, toch?
Bij elke discussie verschijnen er opvallend genoeg nieuwe spelers op het veld zonder dat we vooraf de spelregels bepalen, niet eenzijdig, maar met elkaar. Sinterklaas en Zwarte Piet staan niet alleen op het maatschappelijk speelveld en hebben behoorlijk wat gezelschap. Duidelijk te herkennen zijn bijvoorbeeld de roetveegpieten, anti-pieten, blokeerfriezen, FC Den Bosch M-Side loves Zwarte Piet-pieten, Zwarte Piet is racisme-pieten, wachtgeldpieten, klimaatmarspieten, brexitpieten, genderneutrale pieten, stikstofpieten, PFAS-pieten, zetelroofpieten, trotsopdeboer-pieten, Boutamanpieten en IS moederpieten. Zij, en nog veel meer pieten, zijn een bonte greep uit het hedendaagse nationale pietenkeurkorps. Enfin, de oplettende lezer heeft in de gaten dat dit artikel niet specifiek over de goedheiligman gaat.
Het lijkt erop dat ons gelijk en het afvuren van onze persoonlijke waarheidsmunitie een groter goed is geworden dan het voeren van een werkelijke discussie. Lees een willekeurig openbaar gesprek op social media en je waant je midden op een slagveld, waar de ene mening nog niet is gespuwd voordat deze plaats moet maken om in niet mis te verstane uitingen bevestigd of ontkracht te worden. De emotie van de mening is leidend. Zolang die maar neergekwakt is. De rest is bijzaak. De onderliggende argumenten, de oorsprong en de betekenis en gevolgen voor jou en mij zijn de dupe en worden steeds meer vergeten. Waar is onze wil en vaardigheid om te discussiëren gebleven?
Om mijn aanname over de betekenis van het woord discussie te controleren, zoek ik de definitie ervan op in het woordenboek. Discussie: een uitwisseling van gedachten en meningen. Wat een betekenisvol woord is ‘uitwisselen’ in deze context. Uitwisselen omvat ‘wederzijds geven’ en ‘het ene in de plaats geven voor het andere’. Als we deze definitie als uitgangspunt nemen en als spelregel afspreken bij het voeren van een discussie, kan er nooit sprake zijn van het eenzijdig droppen van mijn gedachte of mening en het bij voorbaat afkeuren van die van jou. Er heeft dan geen uitwisseling plaatsgevonden. Ieder de beurt geven biedt een mate van structuur in het gesprek, maar is ook geen oplossing. Mijn vooraf al tot in detail geformuleerde en vaststaande waarheid uitzenden, zonder de moeite te nemen mijn antenne op jou te richten en jouw boodschap te ontvangen, is geen uitwisseling en voldoet dus niet aan de betekenis van een discussie. De essentie van een discussie is elkaar iets te geven. Ik neem niet alleen de ruimte om iets te uiten, maar combineer dat met een beweging waarmee ik duidelijk maak dat ik jouw overtuiging zal ontvangen. De uitkomst hoeft niet te zijn dat jij en ik na afloop hetzelfde denken of het eens zijn met elkaar. Het betekent wel dat we beiden onze gedachten en meningen mogen communiceren en bovendien ons inspannen om naar elkaar te luisteren en een poging doen elkaar beter te begrijpen. Discussie is in die zin enorm respectvol.
Ik ben geen anti-discussie-piet. Ik ben een voorstander van het dynamische gesprek, graag zelfs scherp en uitdagend, maar altijd vanuit respect, openheid en de intentie te bewegen, te mogen ontdekken, niet star vast te houden en moeite te doen de ander te begrijpen. Wie bij voorbaat weigert te bewegen is geen gesprekspartner. En dus daag ik je graag uit om in beweging te komen en te discussiëren. Ga naar de bakker en discussieer over zijn brood. Discussieer met je krantenbezorger over de koppen van vandaag. Hoor je de hond van de buurvrouw blaffen, steek je hoofd over de schutting en discussieer – bij voorkeur overigens met de buurvrouw en niet haar hond. Discussieer met je zoon over het aantal uren dat hij aan het gamen is. Drink met een vriendin een glas wijn en start een discussie over haar vriend. Discussieer over het avondeten, het huishouden, je werk en inkomen, de politiek, of het nu wel of geen buitenspel was, het maakt niet uit. Geef het voorbeeld, leer elkaar begrijpen en voer de discussie!...
Lees meer op Waar is de discussie gebleven?
